Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου 2017

1128. Από Τα Βιβλία Γύρω Μου


Πάμε!

Η χρονική αύξηση των ρημάτων δεν υπάρχει στη δημοτική.

Η άτονη εσωτερική αύξηση των σύνθετων ρημάτων είναι λανθασμένη.

Ο αντιθετικός σύνδεσμος αλλά στη δημοτική δεν παθαίνει έκθλιψη.

Από το βιβλίο «λάθη στη χρήση της γλώσσας μας» της Ιωάννας Παπαζαφείρη  [ΣΜΙΛΗ, 1988].

Στις 11 Μαΐου 330 ο αυτοκράτορας εγκαινίασε επισήμως την πόλη, την οποία ονόμασε Νέα Ρώμη.

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ανέπτυσσε πάντα ιδιαίτερη δραστηριότητα στο πεδίο των δημοσίων έργων·

Στη Δύση ο στωικισμός επέζησε για ένα διάστημα βρίσκοντας μάλιστα έναν από τους πιο γνωστούς εκπροσώπους του στο πρόσωπο του Μάρκου Αυρήλιου.

Από το βιβλίο «ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» του Steven Runciman, σε μετάφραση Ανδρέα Παππά [ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2016, ISBN: 978-618-03-0960-7].

Η Ελλάδα διχοτομήθηκε σε δύο κράτη το 1916, ενώ το 1917 επανενώθηκε μόνον αφού ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α´ αποχώρησε υπό συμμαχική πίεση.

Στο κλίμα αυτό, η κυβέρνηση Μεταξά έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης στα τέλη του Απριλίου: τα κόμματα, μην μπορώντας να προσφέρουν λύση τα ίδια, την αποδέχθηκαν ως μία προσωρινή λύση.

Ο συγκεντρωτισμός αποτελούσε βασική εξουσιαστική πρακτική του Μεταξά και ήταν άμεση συνάρτηση της ισχυρής του προσωπικότητας.

Από το βιβλίο «1963-1941 Η δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά» [ΤΑ ΝΕΑ, 2017, ISBN: 978-960-503-832-8].

Και πάλι, ως παιδί εκείνης της γενιάς, είχα μάθει να μην κάνω φασαρίες στα ξένα σπίτια, κι έτσι, παρά τον κόμπο στο στομάχι μου, έλαβα μέρος στα παιχνίδια που μου πρότεινε η Μάριον, ενώ η Μητέρα και η κυρία Ντέηβς κουβέντιαζαν ήσυχα στο σαλόνι.

Το New Look του Κριστιάν Ντιόρ χαλούσε κόσμο, παρόλο που τα ρούχα ήταν ακόμα με το δελτίο.

Κατεστραμμένη και ταπεινωμένη, η Γερμανία δεν ήταν πλέον ο εχθρός, τον ρόλο αυτόν τον είχε αναλάβει η πολεμοχαρής Σοβιετική Ένωση του Στάλιν.

Από το βιβλίο «Στο 81» της Δάφνης Οικονόμου, σε μετάφραση Αθηνάς Κακούρη [ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ, 2017, ISBN: 978-960-471-136-9].

Να, τι ακριβώς λέει ο Πλούταρχος γι’ αυτόν τον χονδροκομμένο ευφυολόγο: «Η γλώσσα του Αριστοφάνη εκφράζει τον άθλιο τσαρλατανισμό του: αναλώνεται στις πλέον ευτελείς και αηδιαστικές αιχμές· δεν είναι ούτε καν διασκεδαστικές για το λαό και επιπλέον είναι ανυπόφορες για τους σκεπτόμενους και έντιμους ανθρώπους· δεν μπορούμε να υποφέρουμε την αλαζονεία του, ενώ οι αγαθοί άνθρωποι απεχθάνονται τη δολιότητά του».

Τι με νοιάζει που είσαι εγκρατής; Είναι ένας κανόνας υγείας που τηρείς· θα αισθανθείς καλύτερα, και σε συγχαίρω.

Δεν ρωτώ πώς ο ιεροκήρυκας Ζουριέ βρήκε το θράσος να καταδιώξει το σοφό Μπέιλ, επειδή δεν είχε αποδεχθεί όλες τις πράξεις του καλού βασιλιά Δαυίδ· αλλά ρωτώ πώς υπομείναμε ένας άθλιος σαν τον Ζουριέ να ταλαιπωρήσει έναν τέτοια άνθρωπο σαν τον Μπέιλ.

Από το βιβλίο «ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ» του Βολταίρου, σε μετάφραση Φωτεινής Ταμβίσκου, Ξανθίππης Τσελέντη [ΤΟ ΒΗΜΑ, Α' ΤΟΜΟΣ, 2017, ISBN: 978-960-503-837-3].

Αλίμονο, γρήγορα απογοητεύτηκα, αφού κατέληξα στο συμπέρασμα ότι τα οικονομικά ήταν σε μεγάλο βαθμό μια μορφή διανοητικής πορνείας που αντάμειβε όσους έλεγαν ό,τι ήθελαν να ακούσουν οι ισχυροί.

Όλοι γεννιόμαστε με περιέργεια, αλλά κάποια στιγμή το σχολείο καταφέρνει να την ξεριζώσει από μέσα μας.

Κατά τη γνώμη μου, ένα από τα πιο εντυπωσιακά διδάγματα της κοσμολογίας ακριβείας είναι ότι απλοί μαθηματικοί νόμοι διαφεντεύουν το Σύμπαν μας από τις πρώτες πύρινες στιγμές του.

Η σκοτεινή ύλη έλκει, η σκοτεινή ενέργεια απωθεί. Η σκοτεινή ύλη βοηθά στον σχηματισμό γαλαξιών, η σκοτεινή ενέργεια τον υπονομεύει.

, η λεγόμενη αρχή της αβεβαιότητας του Χάιζενμπεργκ απαγορεύει την απόλυτη ομοιογένεια οποιασδήποτε ουσίας,

όσο τρελό κι αν ακούγεται, ολόκληρο το παρατηρήσιμο Σύμπαν μας ήταν κάποτε μικρότερο κι από ένα άτομο.

Από το βιβλίο «ΤΟ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ ΜΑΣ» του MAX TEGMARK, σε μετάφραση Νίκου Αποστολόπουλου [ΤΡΑΥΛΟΣ, 2015, ISBN: 978-618-5061-05-0].

Καλό Οκτώβριο!


Ένα κλικ μακριά η Ελεωνόρα Ζουγανέλη στο «Έπαψα Να Σε Σκέφτομαι» σε στίχους και μουσική Σωκράτη Μάλαμα από το εξαιρετικό τελευταίο άλμπουμ του «Κάτοπτρα»:


30/09/2017

Πέμπτη 21 Σεπτεμβρίου 2017

1127. Αναθυμιάσεις (Σε Τρίτο Πρόσωπο)


Συναντήθηκαν. «Αθηναϊκόν», επί της Θεμιστοκλέους. Έφαγαν. Ήπιαν. Κινήσανε προς το σταθμό Συγγρού-Φιξ του metro.

Κατηφόριζαν την οδό Μακρυγιάννη. Προσπέρασαν το Μουσείο της Ακρόπολης.

«Με παρηγορεί η σκέψη ότι ενδεχομένως κάποιοι, κάπως, έχουν αποτυπώσει την εικόνα των κτισμάτων της Ακρόπολης στην ακμή τους. Ακόμα περισσότερο ότι κάπου, ίσως, υπάρχουν αντίγραφά τους σε φυσικό μέγεθος»

της είπε.

Καμία αντίδραση.

Τον πείραξε. Αυτό και όλα τα άλλα.


21/09/2017 

Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου 2017

1126. Σολιψισμός: Μια Λέξη, Μια Έννοια, Ένα Κάτι!


Σολιψισμός, λοιπόν. Μια λέξη. Και τα από αυτήν πίσω; Θα τα δούμε!

Τη λέξη την πρωτοσυνάντησα, αν με τις λέξεις αυτό να συμβαίνει μπορεί, την Πέμπτη 14 Απριλίου του 2016. Διάβαζα, τότε, το ογκώδες και ενδιαφέρον του Νίκολας Όστλερ βιβλίο «ΛΟΓΟΚΡΑΤΟΡΙΕΣ» (POLARIS, 2015, ISBN 978-960-6829-67-3, σε μετάφραση του Νίκου Κούτρα).

Το έκτο κεφάλαιο του βιβλίου είχε τίτλο «Τρεις χιλιάδες έτη σολιψισμού: οι περιπέτειες της Ελληνικής». Δεν, βεβαίως, έχασα την ευκαιρία να υπογραμμίσω τη λέξη «σολιψισμός» και να σημειώσω ένα κομψό «λ» στο περιθώριο της σελίδας με το, Faber-Castell HB κόκκινο και χρυσό, μολύβι μου. Θα κύκλωνα και τον αριθμό της σελίδας, αν υπήρχε, και όλο αυτό δεν σήμαινε τίποτα άλλο παρά να αναζητήσω στα λεξικά (μου) την υπογραμμισμένη λέξη.

Η τελευταία φορά που συνάντησα τη λέξη ήταν στη σελίδα 24  του βιβλίου «ΤΟ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ ΜΑΣ» του Max Tegmark (ΤΡΑΥΛΟΣ, 2015, ISBN: 978-618-5061-05-0, σε μετάφραση Νίκου Αποστολόπουλου) που τις μέρες αυτές ξεκίνησα να διαβάζω. Ημερομηνία; Τρίτη, 12 Σεπτεμβρίου 2017 (εμένα η λεπτομέρεια θα με κατασπαράξει). Στο ερώτημα, λοιπόν, «Τι είναι πραγματικότητα;», για να επανέλθουμε στη σελίδα 24, μία πιθανή, κατά τον Max Tegmark εκδοχή της περίπτωσης το πιο πάνω ερώτημα να «στερείται απάντησης με νόημα» είναι και η «Δεν υπάρχει πραγματικότητα (σολιψισμός)». Εδώ είμαστε!

Ξεκίνησα την αναζήτηση από το Λεξικό της ακαδημίας Αθηνών (και επιμένω στο πεζό της ακαδημίας α!) στο οποίο η λέξη αναφέρεται ως φιλοσοφική θεωρία στην οποία υπάρχει άρνηση της ύπαρξης του κόσμου και αποδοχή, ως μόνης πραγματικότητας, του υποκειμένου και της συνείδησής του. Όλα αυτά από το γαλλικό solipsisme.

Στο εικοσάτομο Λεξικό του Πάπυρου τo λήμμα «σολιψισμός» είναι εκτενέστερο και λεπτομερέστερο. Από το λεξικό αυτό, λοιπόν, πληροφορούμαστε ότι: 1. Κατά τον Καντ ο σολιψισμός ταυτίζεται με τον ηθικό εγωισμό 2. Ο σολιψισμός αποτελεί ακραία μορφή του υποκειμενικού ιδεαλισμού, κατά την οποία το Εγώ, με τις αισθήσεις, τα αισθήματα και τις εμπειρίες του, αποτελεί τη μόνη υπαρκτή πραγματικότητα για την οποία μπορούμε να είμαστε βέβαιοι, άλλως αυτοκρατία 3. Στη φράση «υπερβατικός σολιψισμός», κατά Χούσερλ, αντίληψη κατά την οποία καθετί που μπορεί να έχει για κάποιον την αξία του Είναι συγκροτείται μέσα στο Εγώ του και καθετί που υπάρχει φαίνεται να είναι μια απλή στιγμή του δικού του υπερβατικού Είναι.
Όσο για την ετυμολογία της λέξης αυτή αποδίδεται στο αγγλικό solipsism το οποίο προκύπτει από το λατινικό solus «μόνος» + ipse «ο ίδιος» + κατάληξηism.

Ανατρέχοντας στην δωδεκάτομη εγκυκλοπαίδεια του Πάπυρου – Λαρούς, έκδοση του 1964, στο λήμμα «σολιψισμός», το περιεχόμενο του οποίου αποτελεί μετάφραση από την εγκυκλοπαίδεια Λαρούς, έχουμε, το παρενθέσεων εντός, «Κατά τον Ντεκάρτ ο σολιψισμός είναι ο πρώτος χρόνος της φιλοσοφικής μεθόδου, ο χρόνος της αμφιβολίας και της ριζικής προβολής του ζητήματος των κοινών τεκμηρίων».

Τέλος, στο βιβλίο «Ερμηνευτικό Λεξικό Των – ισμών» του Γιώργου Α. Χασιάκου (επικαιρότητα, 1988, ISBN: 960-205-017-9) και στη σελίδα 282 μπορούμε να διαβάσουμε:

σολιψισμός ή αυτοκρατία: Φιλοσοφική θεωρία, σύμφωνα με την οποία το προσωπικό (ατομικό) «εγώ» αποτελεί τη μόνη αληθινή πραγματικότητα, γιατί έχουμε άμεση αντίληψή του με τις αισθήσεις μας, ενώ τα άλλα «εγώ», επειδή δεν έχουμε γι’ αυτά συνείδηση, αλλά παραστατική κι έμμεση αντίληψη, δεν παρουσιάζουν αντικειμενική υπόσταση. Σχετικά ο Καρτέσιος διατυπώνει την άποψη ότι, ο σολιψισμός αποτελεί το πρώτο χρονικό βήμα στη φιλοσοφική μέθοδο, που είναι, όμως, απαραίτητο για την περαιτέρω διερεύνηση, για να μας οδηγήσει από την αμφιβολία στην τεκμηρίωση και στην ουσιαστικότερη προβολή των ζητουμένων θεμάτων.

Μετά από όλα αυτά έχω ακέραια την εντύπωση ότι ο τίτλος που επίλεξε ο κ. Όστλερ μας για το έκτο κεφάλαιο του βιβλίου του «ΛΟΓΟΚΡΑΤΟΡΙΕΣ» (Τρεις χιλιάδες έτη σολιψισμού: οι περιπέτειες της Ελληνικής) δεν κολακεύει ούτε τη γλώσσα μας ούτε εμάς. Το χειρότερο; Μάλλον έχει δίκιο!


Ένα κλικ μακριά οι, προσφάτως, αγαπημένοι Badfinger στο No Matter Whatαπό το άλμπουμ τους No Dice:


17/09/2017

Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου 2017

1125. ανεμόεν φρόνημα


Στην αρχή ήταν το «αείζωον πυρ». Βιβλιοδετημένο. Αγαπημένο. Πολυδιαβασμένο. Ακολούθησε το «ιλαρόν Φέγγος», το «άγρυπνον όμμα», το «φέρτατον ύδωρ», το «κάλλιστον ήμαρ» και τέλος το «ανεμόεν φρόνημα». Έξι βιβλία, μεγέθους 17Χ11,5 (ΠΧΥ) τετραγωνικών εκατοστών, του εκδοτικού οίκου «ΜΠΑΧΑΡΑΚΗΣ» της Θεσσαλονίκης. Έξι εξαιρετικά βιβλία, με αρχαίο κείμενο και μετάφραση, τα οποία συναποτελούν τη σειρά «ΚΙΒΩΤΟΣ», αν οι μέσω διαδικτύου πληροφορίες μου είναι σωστές όσον αφορά το πλήθος των βιβλίων της σειράς.


Μια σειρά την οποία συμπλήρωσα σε μόλις 23 έτη! Ξεκίνησα με το πρώτο, πιο πάνω, βιβλίο την 13/9/1994, με κόστος 2.500 Δρχ. + 4.000 κόστος βιβλιοδεσίας, και κατάληξα με το «ανεμόεν φρόνημα» την 22/8/2017 με κόστος 8,48 €. Το «αείζωον πυρ», αύξων αριθμός (Α/Α) σειράς [1], περιέχει αποσπάσματα / αποφθέγματα των Προσωκρατικών. Τα «ιλαρόν φέγγος» και «φέρτατον ύδωρ» αποσπάσματα / αποφθέγματα των Λυρικών ([Ι] και [ΙΙ]) με Α/Α [2] και [3]. Τα «κάλλιστον ήμαρ» και «ανεμόεν φρόνιμα» αποσπάσματα / αποφθέγματα των Τραγικών ([Ι] και [ΙΙ]) με Α/Α [4] και [5]. Τέλος το «άγρυπνον όμμα» αποσπάσματα / αποφθέγματα των Κωμικών με Α/Α [6].


Και στα έξι βιβλία τη μετάφραση έχει κάνει ο Μ.Ι. Μπαχαράκης για την οποία αναφέρεται ότι «. . . εφαρμόστηκε για πρώτη φορά εδώ η συνειρμική θεωρία του λόγου που αναπτύσσεται στο Συνειρμικό και Λειτουργικό Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής, το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα».

Ομολογώ ότι πρόκειται για μία μέθοδο η οποία λειτουργεί και, κατά την άποψή μου, δεν προσβάλλει τον αναγνώστη. Πώς είναι οι μεταφράσεις του περίφημου «ροζ βιβλίου»; Ε, λοιπόν, καμία σχέση!

Για το «αείζωον πυρ» έχω γράψει και παραθέσει αποσπάσματα εδώ, για το «άγρυπνον όμμα» εδώ, εδώ και εδώ  ενώ για το «ιλαρόν φέγγος» εδώ.


Ακολουθούν, ως συνήθως, αποσπάσματα από το «ανεμόεν φρόνημα» και τις τραγωδίες του Ευριπίδη:

Δεινός οίνος και παλαίεσθαι βαρύ
[Ανίκητο το κρασί και δύσκολο μαζί του να παλεύεις]

Λόγω ήσαν ουκ έργω φίλοι
[Φίλοι με λόγια ήτανε, μα όχι στην αλήθεια]

Αισχρόν παρά κλαίουσι θοινάσθαι ξένους
[Ειν’ απρεπές κοντά σε κλαμένους ξένοι να φαγοπίνουν]

Κρείσσον ουδέν Ανάγκας ηύρον
[Της Ανάγκης δεν βρήκα ισχυρότερο τίποτα]

Τον ηβώντα ου ράδιον είργειν
[Σε νέο φουριόζο δεν βάζεις χαλινό]

Παλαιά καινών λείπεται κηδευμάτων
[Παλιές αγάπες σβήνουνε μπροστά από τις νέες]

Πένητα φεύγει πας τις εκποδών φίλος
[Τους φτωχούς αποφεύγουν τρεχάτοι όλοι οι φίλοι]

Κακού ανδρός δώρ’ όνησιν ουκ έχει
[Κακού ανθρώπου δώρα ωφέλεια δεν έχουν]

Χρυσός κρείσσων μυρίων λόγων
[Είν’ ο χρυσός πιο δυνατός από χιλιάδες λόγια]

Ο Ζευς κολαστής των άγαν υπερφρόνων
[Ο Δίας είναι τιμωρός των άκρως αλαζόνων]

Ουδέ σ’ αρέσκει το παρόν, το δ’ απόν φίλτερον ηγή
[Δεν σ’ αρέσει ό,τι έχεις, κι αγαπάς ό,τι σου λείπει]

Το λίαν ήσσον επαινώ του μηδέν άγαν
[Το πολύ εκτιμώ λιγότερο του μέτρου]

Γλώσση ουδέν πιστόν
[Καμιά στη γλώσσα πίστη]

Η γλώσσ’ ομώμοχ’, η δε φρην ανώμοτος
[Η γλώσσα μου ορκίστηκε, όχι η συνείδησή μου]

Η ομιλία πάντων βροτοίσι γίγνεται διδάσκαλος
[Ανθρώπων δάσκαλος σ’ όλα ανατροφή και πείρα]

Εις το μηδέν ήκομεν, φρονήματος του πριν στερέντες
[Πιάσαμε πάτο, κι η παλιά περηφάνειά μας πάει]

Τολμάν ανάγκη, καν τύχω καν μη τύχω
[Να τολμήσω οφείλω, πετύχω δεν πετύχω]

Ελπίς έστ’ άπιστον
[Πλανεύτρα είν’ η ελπίδα]

Όσω πολέμου κρείσσον ειρήνη βροτοίς
[Απ’ τον πόλεμο πόσο καλύτερη στους θνητούς η ειρήνη]

Παλαίσμαθ’ ημών ο βίος
[Μια πάλη είναι η ζωή]

Το του ποδός μεν βραδύ, το του δε νου ταχύ
[Το πόδι μου είναι αργό, μα ο νους μου σαΐτα]

Αι συγγενείς ομιλίαι φίλτρον ου σμικρόν φρενών
[Των συγγενών τ’ ανταμώματα, μεγάλη χαρά της ψυχής μας]

Ούτοι φίλα τα μη φίλα
[Ν’ αγαπηθούνε δεν μπορεί όσα δεν αγαπιούνται]

Ηδύ δ’ εστί και δοκείν
[Κι ένα πιστεύω σου δίνει χαρά]

Εκ λόγου άλλος εκβαίνει λόγος
[Η μία κουβέντα φέρνει την άλλη]

Πολλοί όντες ευγενείς είσιν κακοί
[Πολλοί μεγαλογέννητοι είναι ελεεινοί]

Ουδένα οίμαι δαιμόνων είναι κακόν
[Κανένας, πιστεύω, θεός δεν είναι κακός]

Κλεπτών η νυξ, της δ’ αλήθειας το φώς
[Των κλεφτών είν’ η νύχτα, και της αλήθειας το φως]

Το τολμάν αδύνατ’ ανδρός ου σοφού
[Να τολμά τα αδύνατα, ανθρώπου μυαλωμένου δεν είναι]

Αναγκαίως έχει πατρίδος εράν άπαντας
[Είναι απαρέγκλιτο σ’ όλους ν’ αγαπούν την πατρίδα]

Ως δεινόν έχθρα οικείων φίλων
[Φριχτό η αμάχη μεταξύ των δικών σου]

Κρείσσον το δοκείν, καν αληθείας απή
[Η πίστη προτιμότερη, κι όταν ακόμη δεν είναι αλήθεια]

Σοφόν τοι το σαφές, ου το μη σαφές
[Σοφό το σαφές, ασφαλώς, κι όχι το μη σαφές]

Ζηλωτός όστις ευτύχησεν ες τέκνα
[Ζηλευτός εκείνος που ευτύχησε στα τέκνα]

Ένα κλικ μακριά η Φωτεινή Βελεσιώτου στο «Είδα Του Τρελού Τα Κλάματα» των Μίνου Μάτσα – Ελένης Φωτάκη από το ομώνυμο εξαιρετικό άλμπουμ τους:


Αφιτά και Καλό Σεπιτέμβριο!

02/09/2017