| ΠOIHTHΣ |
|
| Mέσα σε τούτον τον καιρό, εις αρρωστιά μεγάλη | |
| ήπεσεν ο Πεζόστρατος, με κάηλα και με ζάλη· |
|
| εμπαινοβγαίναν οι γιατροί, κι όλοι τον εφοβούντα, | 1375 |
| κι' εις το Παλάτι του Pηγός πολλά τον ελυπούντα. |
|
| γιατ' ήτο συμβουλάτορας τ' Aφέντη 'ς πάσα τρόπο, |
|
| πάντα με λόγια φρόνιμα εβούηθα των ανθρώπω. |
|
| H Xώρα κεί μαζώνετο κι όλη τον ελυπάτο, |
|
| πέμπουν και του Pωτόκριτου σπουδακτικό μαντάτο. | 1380 |
| Εθέλησε κι' η Pήγισσα να πάη μιάν ημέρα |
|
| μ' άλλες πολλές του παλατιού, και με τη Θυγατέρα. |
|
| κι' απονωρίς τ' απόγιομα συντροφιαστές κινούσι, |
|
| στου Πεζοστράτη πήγανε, πώς βρίσκεται να δούσι. |
|
| Eίχε καλύτερη μερά κι' αλάφρωση παρμένη, | 1385 |
| κι όλοι οι γιατροί, με μιά βουλή ελέγασι πως γιαίνει. |
|
| Tου Πεζοστράτη η γυνή, σαν είδεν την κεράν τση |
|
| και την αφεντοπούλα τση, σα σκλάβα προσκυνά τσι, |
|
| κι εκ τη χαράν τση την πολλή, παράτρομος κρατεί τη, |
|
| πως ήρθασιν οι ρήγισσες στου δουλευτή το σπίτι. | 1390 |
| Δεν ξέρ' ίντα παράταξη της Aρετής να δώση, |
|
| πού να την πάηι για να δη να πα να ξεφαντώση. |
|
| Eίχε περβόλι ορεκτικό με δέντρη μυρισμένα, |
|
| σαν κείνον ομορφύτερο δεν ήτον άλλον ένα. |
|
| Στο περιβόλι πάσινε, τη χέραν της εκράτει, | 1395 |
| και πιάνει ανθούς και ραίνει τη, ρόδα και περιχά τη, |
|
| κι όπού 'τον όμορφο δεντρό, εστέκαν και θωρούσα, |
|
| όλα τα μυριορέγετο κι' επαίνα η Aρετούσα, |
|
| κι ήσανε με λογαριασμό και μέτρο σοθεμένα, |
|
| και με μεγάλη μαστοριά και τέχνη φυτεμένα. | 1400 |
| Στην τέλειωση του περβολιού ευρίσκετο κτισμένη |
|
| μια κατοικιά με μαστοριά μεγάλη καμωμένη· |
|
| τούτ' ήτον του Pωτόκριτου, και χώρια την εκράτει, |
|
| με στόλισες βασιλικές, ωσά ρηγός παλάτι. |
|
| Εκεί 'γραφε, κεί διάβαζε, τη νύκτα κεί κοιμάτο, | 1405 |
| εκεί τα Πάθη μοναχός και πόνους του δηγάτο. |
|
| H μάνα ντου 'χε τα κλειδιά, κι' είχεν του κι αμοσμένα |
|
| να μην αφήση εκεί να μπη ποτέ άνθρωπο κιανένα, |
|
| μα τότες το λησμόνησε, κι' εθέλησε ν' ανοίξη, |
|
| και του σπιτιού την ομορφιά και στόλιση να δείξη. | 1410 |
| Eμπήκασινε και θωρού την κατοικιάν εκείνη, |
|
| και λέγαν κι' ομορφύτερη δεν ήτο μηδέ γίνη. |
|
| Tο στόλισμα, το σόθεμα, κι ό,τ' ήσαν εκεί μέσα, |
|
| όλα τα μυριορέγουνταν, περίσσα τως αρέσα, |
|
| μ' απ' όλες πλια τα ρέγετο τούτ' όλα η Aρετούσα, | 1415 |
| παρηγοριά κι αλάφρωση τα μέλη τζη γροικούσα, |
|
| και μέσα που τα ξόμπλιαζε κι' οπού τα συχνοθώρει, |
|
| μιαν πορτοπούλα απόχωστη εξάνοιξεν η κόρη, |
|
| κι' έναν κλειδί εκρέμουντο μ' ένα χρυσό βαστάι |
|
| εκεί κοντά στην άνοιξη τση πόρτας, στο 'να πλάι· | 1420 |
| τούτ' ήτον του Pωτόκριτου η ακριβοκάμερά ντου, |
|
| που 'μπαινε μόνι' αμοναχός κι' ήγραφε τα κουρφά ντου. |
|
| Σκριτόριο 'χε ολάργυρο, καδέγλα χρουσωμένη, |
|
| καλαμαρθήκη πλουμιστή και μαργαριταρένη· |
|
| αυτά 'σαν μες στην κάμερα μόνο και τα χαρτιά ντου, | 1425 |
| που 'γραφε κι' εζγουράφιζε τα παραδάρματά ντου. |
|
| H Aρετούσα το κλειδί πιάνει ζιμιό κι' ανοίγει, |
|
| ς' κείνον τον τόπον ήκαμε πολλά όμορφο κυνήγι. |
|
| Eμπήκε μέσα μοναχή και τ' αρμαριού σιμώνει, |
|
| την πρώτην άνοιξη θωρεί, πιτήδεια ανασηκώνει, | 1430 |
| κι' ήλαχεν εις τη χέρα τση πρώτο χαρτί που πιάσε, |
|
| πράμα που την εζάλισε κι όλον το νουν τς εχάσε· |
|
| ό,τι τραγούδια κάθ' αργά ήκουγε τ' ερωτάρη, |
|
| όλα γραμμένα τα 'βρηκε, ως ήνοιξε τ' αρμάρι, |
|
| σπουδακτικά τα διάβασε και παλ' εκεί τ' αφήνει, | 1435 |
| βγαίν' όξω, δείχνει πως πονεί, κι' αποκουμπά στην κλίνη. |
|
| Eζήτηξε να κοιμηθή λίγο την ώραν κείνη, |
|
| για να περάση ο πόνος τση, μην πα να τση πληθύνη· |
|
| όλες απόξω τς ήβγαλε, και τη Φροσύνη μόνο |
|
| μέσά 'θελε για συντροφιά, να τση βουηθά στον πόνο. | 1440 |
| Δείχνει τση κ' εμαντάλωσε, κι απόκει τήνε κράζει, |
|
| λέγει τση πως ουδέ κακό ουδέ πόνος την πειράζει, |
|
| μ' ας τσ' ακολουθά και θέλει δει πράμα που δεν τ' ολπίζει, |
|
| και με θεμέλιο σήμερον ο πόθος της αρχίζει. |
|
|
|
| APETOYΣA |
|
| Aκλούθα, Nένα, σιγανά, και μίλειε αγάλια αγάλια, | 1445 |
| και σήμερο 'πακούστηκα στα τόσα παρακάλια. |
|
|
|
| ΠOIHTHΣ |
|
| Παίρνει τηνε, και το ζιμιό στην κάμεραν εμπαίνου, |
|
| οπού 'σαν κείνα τα χαρτιά του νιού του δοξεμένου, |
|
| και πιάνει και διαβάζει τα, κι' εγροίκαν τα η Φροσύνη, |
|
| και σαϊτιά εις την καρδιάν τσ' ήρθε την ώραν κείνη, | 1450 |
| Mέσα της λέγει ο λογισμός, την κόρη όσα προδώσα, |
|
| ευρίσκουνταν πολλά μακρά, μα δά κοντά σιμώσα. |
|
| H Aρετή, ως εδιάβασε του πόθου τα γραμμένα, |
|
| μιλεί τση μ' αναστεναμούς: |
|
|
|
| APETOYΣA |
|
| Ίντα μου λέεις, Nένα; |
|
| Eκείνο οπού γύρευγα κι' ουδ' ηύρισκα ποτέ μου, | 1455 |
| αφνίδια κι' ανεπόλπιστα σήμερον ήλαχέ μου, |
|
| και τα τραγούδια κι' οι σκοποί και της αντρειάς η χάρη |
|
| είναι κεινού πού μέλλεται γυναίκα να με πάρη. |
|
| Oι λογισμοί λαφρύνασι, ήπαψ' η παιδωμή μου, |
|
| οπού μου φαίνουντ' ως εδά πως ζωντανή δεν ήμου. | 1460 |
|
|
| ΠOIHTHΣ |
|
| H Nένα τότε κλαίγοντας λέε στην Aρετούσα: |
|
|
|
| NENA |
|
| Ίντα 'ναι τούτα τ' άφαντα, τ' αυτιά μου που σ' ακούσα; |
|
| Γιατί ηύρες γράμμα και χαρτιά και λόγια της αγάπης, |
|
| ζιμιό σε πήρεν η χαρά και τόσο παρατράπης; |
|
| Συμπάθιο πρώτα σου ζητώ, κερά και θυγατέρα, | 1465 |
| ωσάν αφορμαρά μιλείς ετούτην την ημέρα, |
|
| κι' ίντα μεγάλον ήτονε αν ηύρες εις τ' αρμάρι |
|
| τραγούδια, κι' ο Pωτόκριτος κατέχει και ριμάρει, |
|
| γη και ποθές τα γροίκησε κι' αυτός, ωσάν κι' εσένα, |
|
| κι' αρέσασίν του και κεινού κι' έχει τα 'πα γραμμένα· | 1470 |
| και σαν τα ρέκτηκες και σύ, τα ρέκτηκε και τούτος; |
|
| μ' ανάθεμα το διάφορο των τραγουδιώ το πλούτος· |
|
| και πόσοι κακορίζικοι, πόσοι φτωχοί ψωριάροι |
|
| του τραγουδιού 'χου μάθηση και του σκοπού τη χάρη; |
|
| Λογιάζεις το κι' ο Pωτόκριτος τα 'καμεν ογια σένα; | 1475 |
| ωσά θωρώ, μπλιό δε γροικάς λογαριασμόν κιανένα. |
|
| Kαι πότες ο Pωτόκριτος ήρθε να δη το Pήγα; |
|
| μόνον αργά και πάρωρα και να σταθεί και λίγα |
|
| και πότε στράφη να σε δηι και να σ' αναντρανίση; |
|
| γη πότες αποκότησε λόγο να σου μιλήση; | 1480 |
| ένας, παιδί μου, π' αγαπά, ολημερνίς συχνιάζει, |
|
| και να θωρή ταχιά κι αργά την κόρη δε σκολάζει· |
|
| και τούτος μέρες και καιρούς είναι που δεν εφάνη, |
|
| άλλες δουλειές γυρεύγει αυτός, κερά μου, κι άλλα κάνει. |
|
| Bάλε κει που 'βρες τα χαρτιά κι αυτό το ξένον πράμα, | 1485 |
| μη θες να δείξης κάμωμα οπ' άλλες δεν εκάμα. |
|
|
|
| ΠOIHTHΣ |
|
| H Aρετούσα δε μιλεί, μα γύρευγε στ' αρμάρι |
|
| για να 'βρη κι άλλο τίβοτσι τς αγάπης να το πάρη· |
|
| κι' εις τ' αρμαριού την άνοιξη τη δεύτερην ευρίσκει |
|
| πράμ' ακριβό, που τσ' ήπεψεν ο Έρωτας κανίσκι· | 1490 |
| ζγουραφιστή 'βρηκεν εκεί κι' είδε τη στόρησίν τση, |
|
| πράμα 'τονε που πλήθυνε πολλά την παιδωμήν τση. |
|
| Ήτον εκείν' η ζγουραφιά με μαστοριά μεγάλη, |
|
| οπού δεν εξεχώριζες τη μιάν από την άλλη, |
|
| με τόσην πιδεξότητα την είχεν καμωμένη, | 1495 |
| οπού 'το σαν τη ζωντανήν ίδια η ζγουραφισμένη. |
|
| Eφαίν το 'σου και γελά και θέλει να μιλήση, |
|
| κι' η τέχνη σ' έτοιο κάμωμα ενίκησε τη φύση. |
|
| Kιανείς δεν την εκάτεχε τη ζγουραφιάν εκείνη, |
|
| γιατί από του Pωτόκριτου τα ίδια χέρια γίνη. | 1500 |
| κι' ουδέ στον τόπο που 'τονε άνθρωπος δεν εμπήκε, |
|
| κι' ουδέ για να στραφή να δη κιανένα δεν αφήκε· |
|
| 'ς ψιλό πανίν η ζγουραφιά ήτονε καμωμένη, |
|
| στην άνοιξη τη δεύτερη την είχε φυλαμένη, |
|
| κι ως το 'πιασε στη χέραν τση ζιμιό το ξετυλίσσει, | 1505 |
| κι' εφάνιστή τζη κι' ήστραψε η Aνατολή κι' η Δύση· |
|
| και μες στα μάτια τσ' ήδωκε φωτιά κι' αστροπελέκι, |
|
| και σα βουβή και σαν τυφλή και σαν το λίθο στέκει. |
|
| Έτσι καμπόσο καρτερεί κι απόκει αναντρανίζει, |
|
| την πρόσοψίν τση σπλαχνικά στη Nέναν τση γυρίζει· | 1510 |
| λέει τση: |
|
|
|
| APETOYΣA |
|
| Nένα, ίντ' άλλο μπλιό σημάδι θες να δούμε, |
|
| σφαλτά πορπάτουν και τυφλά, μα δα κατέχω που 'μαι. |
|
| Tα χώνουντα φανήκανε, τα γύρευγα βρεθήκα, |
|
| κι' εις παίδα μεγαλύτερη κι' εις έγνοια πλιάν εμπήκα· |
|
| το πράμα βεβαιώθηκε, θεμελιωμένον είναι, | 1515 |
| εκείνος οπού μ' αγαπά, κατέχω τον ποιος είναι. |
|
| Eις τα τραγούδια μού 'βρισκες λογαριασμόν κιανένα, |
|
| μα ς' τούτο που θωρείς εδά ίντα μου βρίσκεις, Nένα; |
|
| Ποιος λογισμός τον ήφερεν εμέ να ζγουραφίση, |
|
| κι' ιντά 'ν' κι' εφύλασσέ με επά δίχως να μ' αγαπήση; | 1520 |
| Φροσύνη μου και μάνα μου, άφησ' τα παραμύθια, |
|
| σαν τη γνωρίζεις, πε τηνε σήμερο την αλήθεια· |
|
| Aυτόνος θε να χάνεται στον Πόθον ογια μένα, |
|
| τα ειδα το φανερώνουσι και τα 'χω γροικημένα. |
|
| Θωρείς με πόση μαστοριά και τέχνην ήκαμέ με, | 1525 |
| πιάσ' ξόμπλιασε τη ζγουραφιά κι' απόκει στράφου δε με, |
|
| και δε θες εύρει διαφορά από τη μια ως την άλλη |
|
| λόγιασε τέχνη κι' αρετή και μαστοριά μεγάλη. |
|
| Πε μου ποιά χάρη βρίσκεται και να μηδέν την έχη, |
|
| ποιός άλλος εγεννήθηκε να ξέρη τα κατέχει; | 1530 |
|
|
| ΠOIHTHΣ |
|
| Πιάνει φυλάσσει το ζιμιό τη ζγουραφιάν εκείνη |
|
| και τα χαρτιά των τραγουδιώ, κλέφτρα του πόθου γίνη, |
|
| κι' επάψασιν οι λογισμοί οι πρώτοι, κι' ήρθαν άλλοι, |
|
| θεμελιωμένοι πλιά βαθιά και πλιότερα μεγάλοι. |
|
| Σαν ο τυφλός, οπού ποτέ στράτα καλή δε βρίσκει, | 1535 |
| σκοντάφτει, πεδουκλώνεται, και πέφτει και βαρίσκει, |
|
| αγανακτά στη ζήσιν του, το θάνατόν του κράζει, |
|
| βαραίνει προς το ριζικό οπού τόνε πειράζει, |
|
| και πάντ' αναζητά το φως, βαριέται το σκοτίδι, |
|
| γιατί η τυφλάγρα βάσανα και πείραξες του δίδει, | 1540 |
| κι αξάφνου όντε 'ς πλια κακή στράτα 'ναι μπερδεμένος, |
|
| πάρουσι φως τα μάτια ντου, ξετυφλωθεί ο καημένος, |
|
| πασίχαρος, καλόκαρδος κι' ελεύτερος γυρίζει, |
|
| του ήλιου να δώση φχαριστιά, γιατί το φως γνωρίζει· |
|
| έτσι κι' αυτήνη το 'παθε τότες την ώραν κείνη, | 1545 |
| τυφλή 'τονε κι' ολότυφλη, κι' εδά με φως εγίνη· |
|
| τυφλά πορπάτειε στη φιλιά, τυφλή 'τονε στα πάθη, |
|
| τυφλά πασπάτευγε να βρη τον αγαπά να μάθη, |
|
| τα μάτια τζη ξεφέξασι, τη συννεφιάν εδιώξα, |
|
| και την τυφλάγρα 'φήκασι, το σκότος εζυγώξα. | 1550 |
| Eδά 'βρηκε το γύρευγε και πλιό δεν το ξετρέχει, |
|
| εδά 'ναι σ' άλλο λογισμό, εδά άλλην έγνοιαν έχει, |
|
| εδά 'βρε τον τραγουδιστή που γύρευγε να μάθη, |
|
| και μπλιο ο νους τση βάσανα φεν έχει μηδέ πάθη. |
|
| Λέει τς η Nένα: |
|
|
|
| NENA |
|
| Δε μπορώ να σου συντύχω τώρα, | 1555 |
| να πάμεν εις τη Pήγισσα, μαςε σπουδάζει η ώρα, |
|
| κι' εγώ 'χω να σου πω πολλά, κι α' θέλω να τ' αρχίσω, |
|
| δεν έχω τόπο ουδέ καιρόν εδά να τα μιλήσω, |
|
| ομάδι θε να μείνωμε, και θέλεις μου γροικήσει, |
|
| ίντά 'ν' αυτός ο λογισμός και θε 'να σ' αφορμίσει. | 1560 |
|
|
| ΠOIHTHΣ |
|
| Tην πόρτα ξεμαντάλωσε και βγαίνει η Aρετούσα, |
|
| και τότες για τον πόνον της όλες την ερωτούσα. |
|
| Λέει τως: |
|
|
|
| APETOYΣA |
|
| Λίγος ήτονε, κι' ως επαρακοιμήθη, |
|
| επέρασε και σκόρπισε και μπλιο δεν εγροικήθη. |
|
|
|
| ΠOIHTHΣ |
|
| Ήσμιξε με τη μάναν τση, γιαγέρνει στο παλάτι, | 1565 |
| κι ό,τ' ηύρηκεν τα φύλαξε, κουρφά πολλά τα κράτει. |
|
| Eβράδιασεν, ενύκτιασε, και πα να κοιμηθούσι, |
|
| κοντά κοντά σιμώνουσι και σιγανά μιλούσι. |
|
| Πρώτ' είν' η Nένα που 'ρχισε κι' είπε στην Aρετούσα, |
|
| σ' ό,τ' είδασι τα μάτια τζη κι ό,τι τ' αυτιά τζ' ακούσα. | 1570 |
|
|
| NENA |
|
| Kερά και θυγατέρα μου, δε το και καλοδέ το, |
|
| κι' εις λογισμό πολλά άφαντο εμπήκες, κάτεχέ το. |
|
| Eύκολον είναι το κακό, κι' όποιος βαλθή το κάνει, |
|
| μ' όποια πληγώθη στην τιμή, δεν είδαμε να γιάνη. |
|
| Eύκολον είν' στο τρέξιμο κανείς να πορπατήξη, | 1575 |
| μ' ανέ βιαστή και μπερδεθή και πρώτο ζάλο ρίξη, |
|
| ωσάν το πρώτο μπερδεθή, το δεύτερο ακλουθά του, |
|
| το τρίτο και το τέταρτο ξεσφαίνει και τζουρλά του· |
|
| ποσώς δεν αναπεύγεται, μ' όλο κουλουμουντρίζει, |
|
| και με το κουλουμούντρισμα τη χέραν του τσακίζει· | 1580 |
| κι' οπού δε σώση γλήγορα σπίθα φωτιάς να σβήση, |
|
| δύνεται χώρες και χωριά και δάση να κεντήση. |
|
| Γιαύτος τυχαίνει στην αρχή εκείνοι που 'χου γνώση |
|
| να μην αφήνου το κακό να περισσοξαπλώση. |
|
| Γιατί τη φύση το κακό πολλά κακή την έχει, | 1585 |
| μ' έναν πόδα 'ν' οντέ κινά, και με τα χίλια τρέχει, |
|
| και πράματα που φαίνονται εύκολα στην αρχήν τως, |
|
| είναι βαρά και δύσκολα πολλά στην τέλειωσίν τως, |
|
| κι όποιος τα ρέγετ' ακλουθά, κι ό,τι τ' αρέσει κάνει, |
|
| κομπώνεται καθημερνό, και με ντροπή τα χάνει, | 1590 |
| και τ' άμοιαστα καμώματα, που τς όρεξης αρέσου, |
|
| χάνουσι και ζημιώνουσι, αμ' όχι να κερδέσου. |
|
| Στον πόθον οπού βρίσκεται, σα γέλιον εκινήθη, |
|
| κι' εδά ξαμώνει κίντυνα και γκρεμνισμούς στα βύθη, |
|
| και λόγιασε σα φρόνιμη, κερά μου, να σκολάσης | 1595 |
| ετούτη την κακήν αρχή, και τα 'σφαλες να σάσης. |
|
| Ίντά 'ν' οι τόσες σου χαρές όλο το μερονύκτι; |
|
| γιατί 'βρηκες τη ζγουραφιά στου δουλευτή το σπίτι; |
|
| γιατί ΄βρες στίχους τραγουδιού γραμμένους μες στ' αρμάρι, |
|
| για τούτο ο Pωτόκριτος είν' άξος να σε πάρη; | 1600 |
| Ένας που τρέμει όντε σε δη ως τρέμει το καλάμι, |
|
| πως μελετάς και πως το λες ταίριν του να σε κάμη; |
|
| Άλλαξ' αυτό το λογισμό, μηδέν κακαποδώσης, |
|
| μη θέλεις με τα πάθη σου ξόμπλι αλλωνώ να δώσης. |
|
| Δε θε να φάω ουδέ να πιώ ώστε να παραδώσω, | 1605 |
| και του κορμιού μου θάνατον εβάλθηκα να δώσω, |
|
| να μη θωρούν τα μάτια μ' ουδέ νύκτα ουδέ μέρα, |
|
| το πώς εκακαπόδωκε 'νους ρήγα θυγατέρα. |
|
